İşbu bilgi formu Euro Finans Menkul Değerler A.Ş. ile Müşteri arasında akdedilecek Alım Satıma Aracılık Çerçeve Sözleşmesi, Repo ve Ters Repo Çerçeve Sözleşmesi, İnternet Vasıtası İle Yapılacak İşlemlere Dair Sözleşme, Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Çerçeve Sözleşmesi, Portföy Yöneticiliği Çerçeve Sözleşmesi, Kredili Menkul Kıymet İşlemleri Sözleşmesi, Açığa Satış Çerçeve Sözleşmesi ve Menkul Kıymetlerin Ödünç İşlemi Sözleşmesi’nde yer alan genel işlem koşulları hakkında Müşteriye bilgi vermek amacıyla düzenlenmiştir.
Euro Finans Menkul Değerler A.Ş ile yukarıdaki sözleşmeleri imzalamadan önce aşağıda yer alan risk bildirim formlarını ve Borsa İstanbul’da işlem gören pay senetlerinin gruplandırılmasına ilişkin işlem kuralları bildirim formunu okuyup anlamanız ve kabul etmeniz durumunda yukarıdaki sözleşmeleri imzalamanız menfaatinize olacaktır.
- Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Genel Risk Bildirim Formu
- Borsa İstanbul A.Ş. (BİST) Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP) Risk Bildirim Formu
- Serbest İşlem Platformu (SİP) Risk Bildirim Formu
- Türev Araçlar Risk Bildirim Formu
- Varant ve Varant Benzeri Sermaye Piyasası Araçları Risk Bildirim Formu
- Fon Çıkışı Gerektirmeyen Sermaye Azaltımı İle Eş Anlı Olarak Yada Sermaye Azaltımının Sonuçlanmasından İtibaren İki Yıl İçerisinde Yapılacak Sermaye Artırımı Risk Bildirim Formu
- Nominal Değerin Altında Pay İhracı Yoluyla Sermaye Artırımı Risk Bildirim Formu
- Borsa İstanbul’da İşlem Gören Pay Senetlerinin Gruplandırılmasına İlişkin İşlem Kuralları Bildirim Formunu
İşlemlere ilişkin her türlü komisyon, ücret ve vergi tutar veya oranları
Müşteri her alım ve satım emri için yukarıda adları yer alan sözleşmelerde veya sözleşme eklerinde kararlaştırılmış komisyonu Yatırım Kuruluşu’na ödemekle yükümlüdür. Yatırım Kuruluşu söz konusu komisyonun tahsilini müşterinin Yatırım Kuruluşu’nun nezdindeki her türlü hesaplarından ihbara gerek olmaksızın mahsup etmek suretiyle gerçekleştirilebilir.
Mahiyeti ne olursa olsun masraf, vergi, fon ve yükümlülüklerin ödenmesi ve sorumluluğu ister Türkiye içinde, ister Türkiye dışında olsun müşteriye aittir. Müşteri, Yatırım Kuruluşu’nun vergi, resim. harç, fon, damga vergisi, komisyon, posta masrafı, Eft ve diğer virman masrafları, kendisine ait olan muamele ücreti ve kendi namına yapılan bütün masrafları için hesabın borçlandırılmaya yetkili olduğunu kabul eder.
Müşteri, sözleşmeler doğrultusunda uygulanacak olan faizi ödemeyi kabul eder.
Müşteri, sözleşmelerde açıklanan sermaye piyasası aracı ve nakdin teslim esaslarına aykırı ifa gecikmelerinde temerrüt faizi ödemeyi kabul eder.
Müşteri menkul kıymet ödünç işlemlerindeki ödünç komisyonunu ödemekle yükümlüdür.
Yatırım Kuruluşu’nun doğmuş ve doğacak her türlü alacakları için Müşteri’nin Yatırım Kuruluşu nezdindeki her türlü hak ve alacağı üzerinde rehin, hapis ve mahsup hakkı mevcuttur.
I – PAY İŞLEMLERİ :
Pay Piyasası takas günü, işlem gününü takip eden ikinci iş günüdür (T+2). Yarım günlerde takas işlemi gerçekleştirilmez. Piyasa’da yarım günde yapılan işlemlerin takası, bir önceki günün işlemleri ile birleştirilerek, yarım günü izleyen ikinci iş gününde toplu olarak gerçekleştirilir.
BİST Otomatik Seans Durdurma Sistemi sonucu yada yetkili kurullar tarafından netleştirmenin kaldırılması kararı alınan pay senetleri ile Serbest İşlem Platformu’nda işlem gören tüm pay senetleri, brüt takas uygulamasına tabidir. Ayrıca yatırımcı bazında da brüt takas uygulanabilir.
a) İlgili sermaye piyasası aracının ikincil piyasasının olup olmadığı
Halka arzlarda yatırımcıların aldıkları paylar BİST pay piyasalarında işlem görür.
b) İşleme konu sermaye piyasası aracının karşı taraf riski, likidite riski ve piyasa riskini içerecek şekilde risk profili
Sermaye piyasası işlemleri çeşitli oranlarda risklere tabidir. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda Yatırım Kuruluşu’na yatırdığınız paranın tümünü kaybedebileceğiniz gibi, kayıplarınız yapacağınız işlemin türüne göre yatırdığınız para tutarını dahi aşabilecektir.
Kredili işlem veya açığa satış gibi işlemlerde kaldıraç etkisi nedeniyle, düşük özkaynakla işlem yapmanın piyasada lehe çalışabileceği gibi aleyhe de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin tarafınıza yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.
Müşteri gerçekleşen alış emirleri neticesi menkul kıymetlerini, satış emirleri neticesi satış hasılatını Takasbank’a karşı üye tarafından teslimi veya ödenmesine dair Takasbank işlemleri kesinleştikten sonra talep edebilir. Menkul kıymet alım ve satımlarının ifası sırasında veya ifasından dolayı Yatırım Kuruluşu’nun müşteriden kaynaklanan nedenlerle temerrüde düşerek Borsa veya karşı taraftaki Yatırım Kuruluşu tarafından maddi sonuçlu bir yaptırıma uğraması, bunlara temerrüt veya cezai faiz ödemesi halinde Müşteri, Yatırım Kuruluşu’nun talebi üzerine Yatırım Kuruluşu’nun uğramış olduğu her türlü zararı derhal tazmin eder.
Taraflar ikametgah ve tebligat adresinde vaki olacak değişiklikleri karşı tarafa yazılı olarak ulaştırmış olmadıkça bilinen son adrese yapılan tüm tebliğler ve bildirimler geçerlidir
Yatırım Kuruluşu’nun internet sayfasında yer alan her türlü bilgi, yorum ve raporlar müşteriyi bilgilendirmeye yöneliktir. Herhangi bir şekilde alım-satım, teklif ve taahhüdü içermez. İnternet sayfasında yer alan bilgiler genel nitelikte olup, müşterinin alım satım kararlarını destekleyebilecek mahiyette yeterli bilgiler olmayabilir.
c) Risk Takibi
Müşteri, Menkul kıymetlerin Sermaye Piyasası Kurulu, BİST ve menkul kıymet saklama kural ve düzenlemeleri çerçevesinde saklanacağını, bu çerçevede Yatırım Kuruluşu’nun ‘un Takasbank nezdinde alt hesaplar açtırmaya, bu hesaplar için kod ve şifre numarası vermeye, Takasbank’ta saklanması zorunlu olan menkul kıymetleri bu hesaplarda saklatmaya tam yetkili olduğunu, Menkul kıymetlerin teslimi veya menkul kıymet üzerindeki diğer işlemlerin ancak Yatırım Kuruluşu aracılığı ile gerçekleşebileceğini kabul eder.
Müşteri internet ortamında ancak hesabında yeterli nakit, menkul kıymet veya kredi limiti mevcut ise emirlerini gerçekleştirebilecektir. Aksi takdirde müşterinin emir ve talimatları yerine getirilmeyecektir. Müşteri bu hususu bildiğini ve bu sebeple işlem yapılmamasından dolayı Yatırım Kuruluşu’nu sorumlu tutmayacağını peşinen kabul ve taahhüt eder.
Müşteri, Yatırım Kuruluşu’nun verdiği şifreyi her zaman değiştirme imkanına sahiptir. Müşteri yazılı beyan ile Yatırım Kuruluşu’ndan şifresini değiştirmesini ve hesabına blokaj konulmasını talep edebilir. Müşteri’nin yazılı bildiriminin Yatırım Kuruluşu’na tebliğine kadar gerçekleşen tüm İşlemlerden Müşteri hukuken sorumludur. Müşteri, şifrenin üçüncü kişiler tarafından her türlü yasa dışı kullanımı halinde yazılı bildirim anına kadar olan tüm işlemlerden dolayı Yatırım Kuruluşu’nun hukuki sorumluluğunun olmadığını ve bu konuda itiraz hakkının bulunmadığını kabul eder. Müşteri kendisine teslim edilen şifreyi hemen değiştirerek kendisinin belirlediği yeni şifreyi özenle saklamak zorundadır.
Müşterinin aksi yönde yazılı talimatı olamadıkça menkul kıymetlerle ilgili her türlü temettü tahsilatları, bedelli ve bedelsiz hisse senedi rüçhan hakkı kullanımları Yatırım Kuruluşu’nca Müşteri nam ve hesabına yerine getirileceğini kabul eder.
Müşterinin rüçhan haklarını zamanında kullanımı konusunda yazılı talimat vermemesi halinde rüçhan haklarının kullanılıp kullanılmayacağı konusunda Yatırım Kuruluşu yetkilidir. Rüçhan hakkının Yatırım Kuruluşu tarafından Müşteri adına kullanımı halinde son kullanım gününe kadar bedeli hesabına yatırmak zorundadır. Bedel hesabına yatırılmadığı takdirde Yatırım Kuruluşu’nun rüçhan hakkı bedeli kadar alacağını tahsil etmek amacıyla hapis hakkı, takas, satış vb. yetkileri olduğunu Müşteri kabul eder.
d ) İşlem Örnekleri :
Bedelsiz Sermaye Artırımı İle İlgili Örnek Uygulama
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin özsermaye kalemi altında birikmiş kaynaklar kullanılarak ödenmiş sermayesini artırması işlemidir. Bu işleme “hisse bölünmesi” de denir. Hisse bölünmelerine dair birkaç önemli nokta vardır:
1.Şirketin mevcut ortaklarına, sermaye artırımı oranında yeni hisse karşılıksız olarak dağıtılır.
2.Şirketin ödenmiş sermayesi artar, fakat özsermayesi değişmez.
3.İşlem sonucunda şirketin piyasa değerinin de değişmemesi gerekir.
4.Piyasa değerinin aynı kalması için, sermaye artırımının yapıldığı gün hissenin fiyatı ayarlanır.
Örnek: X şirketinin 100 milyon TL (nominal) ödenmiş sermayesi, 250 milyon TL özsermayesi, 500 milyon TL de piyasa değeri olsun. Buradan X hissesinin fiyatı 500 milyon / 100 milyon = 5 TL çıkıyor. X şirketinin kendi iç kaynaklarından 50 % oranında bedelsiz sermaye artırımı yapacağını varsayalım. Bu durumda şirketin ödenmiş sermayesi 100 milyondan 150 milyona çıkacaktır. Şirketin her ortağına, eldeki mevcut 10 adet için, bedavaya 5 adet hisse dağıtılacaktır. Fakat, bu işlem X şirketinin özsermayesi ve piyasa değerini değiştirmez. Bu durumda, hisse bölünmesinin gerçekleştiği gün, X hissesinin açılış fiyatı 5 / (1 + 0.5) = 3.33 TL olacaktır. Böylece şirketin piyasa değeri 150 milyon x 3.33 = 500 milyon TL olarak sabit kalmıştır.
Temettü Ödemesi İle İlgili Örnek Uygulama
Örnek: A şirketi % 90 nakit temettü ödeyeceğini açıklamış olsun ve sizin elinizde de bu şirkete ait 100 adet hisse senedi bulunsun. Bu hisse senedinin en son ağırlıklı ortalama fiyatının 3.- TL olduğunu varsayalım. Burada hesaplama yapılırken hisse senetlerinin nominal değerle ölçüldüğünü belirtelim Bu değer de borsada 1.- TL olarak belirlenmiştir. Bu durumda 1.- TL’nize 90 kuruş temettü alırsınız. 100 adet hisseniz olduğunu varsaydığımız için alacağınız temettü tutarı 90.- TL olacaktır. Hisse senedinin temettü sonrası fiyatı ise 3.00 – 0.90 = 2.10 TL olur.
Bedelli Sermaye Artırımı İle İlgili Örnek Uygulama
Örnek: X şirketinin 100 milyon TL (nominal) ödenmiş sermayesi, 250 milyon TL özsermayesi, 500 milyon TL de piyasa değeri olsun. Buradan X hissesinin fiyatı 500 milyon / 100 milyon = 5.- TL çıkıyor. X şirketinin hisse başı 3.- TL fiyattan 50 % oranında bedelli sermaye artırımı yapacağını varsayalım. Bu durumda şirketin ödenmiş sermayesi 100 milyondan 150 milyona, özsermayesi ise 250 milyondan 250 milyon + (3 x 50 milyon) = 400 milyon TL. ye çıkacaktır. Elinde 10 adet X hissesi olan ve sermaye artırımına katılmak isteyen yatırımcı, 15.- TL karşılığında 5 adet yeni hisse alacaktır ve toplam 15 adet hisseye sahip olacaktır. Bu işlem hisse fiyatını (5 x 100 milyon + 3 x 50 milyon) / 150 milyon = 4.33 TL, piyasa değerini de 4.33 x 150 milyon = 650 milyon TL yapar.
Sermaye Azaltımı İle İlgili Örnek Uygulama
Örnek: CCC Şirketi’nin 20 milyon TL olan ödenmiş /çıkarılmış sermayesinin 10 milyon TL’ye azaltılması işlemlerine 19 Mart tarihinde başlanacağını varsayalım. Şirketin hisse senetlerinin 18 Mart tarihindeki ağırlıklı ortalama fiyatı 0,60 TL ise hisse senetlerinin sermaye azaltımı sonrası teorik fiyatı aşağıdaki şekilde hesaplanır. (20 milyon x 0,60) / 10 milyon = 1,20 TL
II – TÜREV ARAÇLAR İŞLEMLERİ
Müşteri Vadeli İşlem ve Opsiyon piyasasında işlem yapmak üzere yeterli başlangıç teminatı ve sürdürme teminatını hesabında bulundurmak zorundadır. Vadeli İşlem ve Opsiyon piyasasında yapılan işlemler sonucunda oluşan zararlar ve prim borçları işlemlerin gerçekleştiği günün (T) sonunda, karlar ve prim alacakları ise bir sonraki işlem günü (T+1) hesaplara yansıtılır. İlgili hesapta bulunan pozisyonlar dolayısı ile bulundurulması gereken teminat tutarlarının çekilmesine izin verilmez. Teminat tamamlama yükümlülüğü bulunan hesaplardan teminat çekme işlemi gerçekleştirilmez. Müşteriler teminat tamamlama çağrısı yükümlülüklerini bir sonraki işlem günü en geç saat 15:00’a kadar yerine getirmek zorundadır.
a) İlgili sermaye piyasası aracının ikincil piyasasının olup olmadığı
Vadeli işlem sözleşmesi (futures), sözleşmenin taraflarına, standartlaştırılmış miktar ve kalitedeki bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi, belirlenen ileri bir tarihte, bugünden üzerinde anlaşılan fiyattan alma veya satma yükümlülüğü getiren sözleşmedir. Türev araçların işlem gördüğü piyasa VİOP (Vadeli işlem ve Opsiyon Borsasıdır.)
b) İşleme konu sermaye piyasası aracının karşı taraf riski, likidite riski ve piyasa riskini içerecek şekilde risk profili
Borsalarda vadeli işlem sözleşmeleri ile işlem yapabilmek için belirlenen başlangıç teminatı (initial margin) Takas Kurumu’na yatırılmalıdır. Oluşan zararlar ya da nakit-dışı teminatların değerlerinin düşmesi sonucunda teminat seviyesinin sürdürme teminatının (maintenance margin) altına düşmesi durumunda ilgili yatırımcılara teminat tamamlama çağrısı yapılır.
Seans sonrasında oluşacak fiyatlara ve istatistikî değerlere göre teminat seviyesi sürdürme teminatının altına düşen yatırımcılar için teminat tamamlama çağrısı yapılır.
Yabancı para cinsinden yapılan işlemlerde, kur riskinin olduğunu, kur dalgalanmaları nedeniyle Türk Lirası bazında değer kaybı olabileceği, devletlerin yabancı sermaye ve döviz hareketlerini kısıtlayabileceği, ek ve/veya yeni vergiler getirebileceği, alım satım işlemlerinin zamanında gerçekleşmeyebileceği bilinmelidir.
Türev Araçlar çeşitli oranlarda risklere tabidir. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda aracı kuruluşa yatırdığınız teminatın tümünü kaybedebileceğiniz gibi, kayıplarınız toplam teminatınızı dahi aşabilecektir. Kaldıraç etkisi nedeniyle, düşük teminatla işlem yapmanın piyasada lehe çalışabileceği gibi aleyhe de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin tarafınıza yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.
Borsa Yönetim Kurulu, mevzuatta yer alan belli koşulların varlığı halinde, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin vade bitim tarihlerini belirlemeye veya belirlenmiş olan vade bitim tarihlerini değiştirmeye ve pozisyonları tasfiye etmeye yetkilidir.
III – VARSA PİYASA YAPICISI VE İHRAÇÇI
Pay Piyasasında “Piyasa Yapıcılı Sürekli Müzayede Yöntemi” ve “Tek Fiyat Yöntemi” ile İşlem Gören Menkul Kıymetler Kurumsal Ürünler Pazarında işlem gören borsa yatırım fonları, aracı kuruluş varantları ve sertifikalar, ile her 3 ayda bir yapılan değerlendirme sonucunda halka açık piyasa değerinin art arda iki kez 10 milyon TL’nin altında kaldığı belirlenen Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları zorunlu olarak “Piyasa Yapıcılı Sürekli Müzayede Yöntemi” ile işlem görür. Piyasa yapıcılı sürekli müzayede yöntemiyle işlem görmesi zorunlu olan menkul kıymetlerde (varantlar/sertifikalar haricinde), atanmış bir piyasa yapıcı üye olmaması ya da atanmış olan piyasa yapıcı üyenin faaliyetinin son ermesi durumunda, ilgili menkul kıymet Tek Fiyat Yöntemi ile işlem görür.
Piyasa Yapıcılı Sürekli Müzayede İşlem Yöntemi Nedir?
Sürekli müzayede yöntemiyle işlem gören menkul kıymetlerde, piyasa yapıcısı olarak atanmış bir üye tarafından bu amaçla tanımlanmış hesap veya hesaplar kullanılarak çift taraflı sürekli kotasyon (fiyat ve miktar) verilmek suretiyle o menkul kıymette işlem gerçekleşebilecek fiyat aralığının belirlendiği ve likiditenin hedeflendiği işlem yöntemidir. Kurumsal Ürünler Pazarında işlem gören menkul kıymetlerde uygulanmaktadır.
Piyasa Yapıcı Üye ve İşlevi
Piyasa yapıcıdan beklenen görev; sürekli müzayede için yeterli derinliği olmayan, halka açık piyasa değeri düşük olan menkul kıymetlerde oluşabilecek kısa süreli arz-talep dengesizlikleri sonucu meydana gelebilecek aşırı fiyat hareketlerini önlemek, piyasaya sürekli likidite sağlamak, böylelikle sürekli müzayede ortamının etkin bir şekilde gelişmesine katkıda bulunmak olarak özetlenebilir.
Varantlar piyasa yapıcılık esasına dayalı olarak işlem görürler.
Borçlanma Araçları Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı bünyesinde devlet iç borçlanma senetleri piyasa yapıcılığı sistemi ve özel sektör borçlanma araçları piyasa yapıcılığı sistemi olmak üzere iki farklı piyasa yapıcılığı sistemi uygulanır.
Devlet iç borçlanma senetleri piyasa yapıcılığı sistemi: Devlet iç borçlanma senetleri piyasa yapıcılığı sisteminin esasları ve piyasa yapıcısı kuruluşlar Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenir. Piyasa yapıcısı kuruluşlar Borsanın işleyiş kurallarına uyarak, çift taraflı kotasyon vermek zorunda oldukları ölçüt ihraçlar için piyasa yapıcısı kotasyonu girerler. Piyasa yapıcısı kuruluşların, Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen çift taraflı kotasyon yükümlülükleri Borsa tarafından takip edilir ve ihlal gerçekleşmesi halinde Hazine Müsteşarlığına ve ihlali gerçekleştiren kuruluşa bildirim yapılır.
Özel sektör borçlanma araçları piyasa yapıcılığı sistemi: Borçlanma Araçları Piyasasında işlem gören tüm özel sektör borçlanma araçları ve kira sertifikaları için piyasa yapıcılığı sistemi uygulanabilir. Bir yatırım kuruluşunun piyasa yapıcılığı menkul kıymetin vadesi boyunca devam eder. Piyasa yapıcısı kuruluşlar, piyasa yapıcısı oldukları menkul kıymetlerde saat 09:45-12:00 ve 13:00- 13:45 saatleri arasında aynı gün valörlü, çift taraflı kotasyon vermek zorundadırlar. Piyasa yapıcısı kuruluş 5 işlem günü öncesinden Borsaya yazılı olarak bildirmesi şartıyla menkul kıymet bazında piyasa yapıcılığından çekilebilir.
Sonuç olarak, piyasa yapıcılı sürekli müzayede sistemi, aşırı volatiliteye ve olası manipülatif işlemlere karşı güvenli bir yapı oluşturmaktadır. Atandığı menkul kıymeti kontrol altında tutabilmesi amacıyla piyasa yapıcı üyeye önemli haklar tanınmakta, bu sayede piyasa yapıcılı sürekli müzayede yöntemiyle işlem gören menkul kıymetlerde piyasa yapıcı üyenin iradesi dışında menkul kıymetin fiyatını yönlendirici işlem yapılması zorlaştırılmaktadır.